باسمه سبحانه وتعالى األسئلة الكالسيكية من كتاب األمثلة EMSİLE SORULARI:

Transkript

1 ~ 1 ~ باسمه سبحانه وتعالى İsim : Not :.... األسئلة الكالسيكية من كتاب األمثلة EMSİLE SORULARI: 1) Emsile (أم ث ل ة) nasıl bir kelimedir ve ne demektir? م ف اع لة mufâale kelimesinin cem idir. Misâl kelimesi, م ث ال misâl,أم ث ل ة Emsile bâbından masdardır. Emsile; cem-i kılle dir ve misaller, örnekler demektir. 2) Emsile kaça ayrılır ve isimleri nedir? Emsile, 2 ye ayrılır: Emsile-i Muhtelife ve Emsile-i Muttaride. 3) 24 sîğadan oluşan Emsile türüne ne ad verilir? Emsile-i Muhtelife denir. 4) Fiillerin, Emsile-i.. si 14 sîğadır. Noktalı yeri doldurunuz. Emsile-i Muttaride denir. 5) Fiilin yapısının ma lûm ve meçhûl olması ne demektir? Türk Dilindeki karşılıkları nedir? Ma lûm: Fâili (öznesi) bilinen, belli olan fiildir. Türkçe de buna etken fiil denir. Meçhûl: Fâili (öznesi) bilinmeyen fiildir. Türkçe de buna edilgen fiil denir. 6) Müfred, tesniyye (müsennâ) ve cem ne demektir? Müfred: Tekil. Tesniyye: İkil. Cem : Çoğul. 7) Müzekker ve müennes ne demektir? Müzekker: Eril.

2 ~ 2 ~ Müennes: Dişil. 8) Ğâib, ğâibe, muhâtab, muhâtaba ve mütekellim ne anlama gelir? Ğâib: Kendisinden bahsedilirken hazır bulunmayan erkek. Ğâibe: Kendisinden bahsedilirken hazır bulunmayan kadın. Muhâtab: Hazır olup, kendisine söz söylenen erkek. Muhâtaba: Hazır olup, kendisine söz söylenen kadın. Mütekellim: Söz söyleyen, konuşan şahıs. 9) Mütekellim kaça ayrılır ve ne anlamlara gelir? 2 ye ayrılır: Nefs-i mütekellim vahde (tek olarak konuşan kimse), Nefs-i mütekellim mea l-ğayr (başkasıyla birlikte/birden fazla konuşan kimse). 10) Sülâsî fiil ne anlama gelir? Üçlü, üç harfli demektir. 11) Mücerred fiil ve mezîdün fîh fiil ne anlama gelir? Mücerred Fiil: Ziyâde harflerden soyutlanmış yani bütün harfleri kök harfleri (asıl harfleri) olan fiillerdir. Mezîdün fîh Fiil: Kendisinde ziyâde harf bulunan yani fiilin kök harflerinin üzerine bir, iki, üç harf eklenerek elde edilmiş fiillerdir. 12) Fâel fiil-aynel fiil-lâmel fiil ne demektir? Bir kelimenin fâel fiili (fâ sı), aslî harflerinin ilki, aynel fiili (ayn ı), aslî harflerinin ikincisi, lâmel fiili (lâm ı) ise aslî harflerinin üçüncüsüdür. 13) Ma lûm olan mâzî fiil nasıl meçhûl yapılır? س ج د Secde etti fiiliyle açıklayın. Fiilinin fâ sı madmûm, ayn ı meksûr yapılır, lâm ı ise ma lûmunda olduğu س ج د gibi meftûh kalır. س ج د olur. 14) Ma lûm olan muzâri fiil nasıl meçhûl yapılır? ي س ج د fiiliyle açıklayın. yapılır, Fiilinin muzâraat (muzârilik) harfi madmûm, ayn ı (cîm harfi) meftûh ي س ج د Lâm ı (dâl harfi) ise, ma lûmunda olduğu gibi madmûm kalır. ي س ج د olur.

3 ~ 3 ~ 15) Mâzî fiil ve muzâri fiil neye denir? Mâzî fiil: Geçmiş zamanda bir iş, bir oluş bildiren fiildir. Muzâri fiil: Şimdiki ya da gelecek zamanda bir iş, bir oluş bildiren fiildir. 16) Muzâraat (muzârilik) harfleri nelerdir? harfleridir. ا-ت-ن -ى de yer alan ا ت ي ن 17) Ma lûm olan mâzî fiilden muzâri fiil nasıl yapılır? Bir örnek vererek, açıklayınız. harflerinden biri getirilir. (Dört harfli ا ت ي ن nin başına ك ت ب alalım. yi ele ك ت ب dışındaki fiillerde muzârilik harfi meftûh olur. Rubâîlerin muzâraat harfi madmûm dur), sonra fâ sı (kef harfi) sâkin, lâmı (bâ harfi) ise madmûm kılınır. Sülâsî fiillerin muzârisinin aynel fiili için lügata bakılır. (Çünkü Sülâsî fiillerin muzârisi semâî dir. Rubâî, humâsî ve sudâsî fiillerin muzârileri kıyâsî dir, belli kalıpları vardır.) Lamel fiilin harekesi madmûm kılınır. ي ك تب olur. 18) Mücerred olsun mezîdün fîh olsun, ma lûm ve meçhûl olsun mâzî fiil çekim tablosunda mâzîlerin sonuna gelen ekler nelerdir?.... ا.. وا..ن..ت ا.. ت..ت م..ت ن..ت م ا..ت م ا.. ت..ت..ن ا.. ت 19) Mücerred olsun, mezîdün fîh olsun, ma lûm ve meçhûl olsun muzâri fiil çekim tablosunda muzârilerin sonuna gelen ekler nelerdir?..ون..ن..ان.. ان......ون..ان..

4 ~ 4 ~.. ن.. ان.. ي ن ) Mâzî fiil hangi zamandır? Geçmiş zamandır. 21) Muzâri fiil hangi zamandır? Şimdiki zaman veya gelecek zamandır. yazınız. muzâri fiillerinin meçhûllerini ي ش ر ب ve ي أك ل 22) ي أك ل ي ش ر ب 23) Kaç çeşit masdar vardır? Birer örnek veriniz. Masdarlar 3 e ayrılır: Mîmsiz masdar; ن ص ر gibi. Mîmli masdar; م ن ص ر gibi. Te li masdar: ن ص ر ة ve ن ص ر ة gibi. yapınız. fiilinin mîmli masdarının çekimini ض ر ب 24) م ض ر ب م ض ر ب ان م ض ار ب 25) Sarf ilminde semâî ve kıyâsî tabirleri ne anlama gelir? Semâî: Araptan işitildiği şekilde kabul edilen, belli bir kâidesi olmayan. Kıyâsî: Belli bir kâideye bağlı olan, kurallı. 26) Sülâsî fiillerin mîmsiz masdarları semâî midir yoksa kıyâsî midir? Semâî dir. 27) İsimler ve fiiller neden türetilmişlerdir? İsimler ve fiillerin hepsi masdardan müstaktır (türetilmiştir). Masdar ise م ش ت ق م ن ه müştakkun minh (kendisinden türetilen)dir. 28) Sülâsîlerin ism-i fâillerinin (ف اع ل ) ve ismi mef ûllerinin ( (م ف ع ول vezinleri semâî midir yoksa kıyâsî midir? Sarf âlimlerinin ittifâkı ile kıyâsî dir.

5 ~ 5 ~ 29) Cem-i musahhah (cem-i sâlim) ne demektir? Bir örnek veriniz. Bu cem yapıldığında, çoğul hâlinde müfredinin şekli bozulmaz. İki türlüdür: Cem-i müzekker ve cem-i müennes. Örnek: م س ل م م س ل م ون ve م س ل م ة م س ل م ات gibi. Cem-i müzekker de, kelimenin sonuna ون ve ين gelir. Türkçe imlâsına göre söylersek; tekil hâli bozulmadan, sonuna -ûn, -în ekleri getirilen cem dir. Müslimûn, Müslimîn gibi. Cem-i müennes te ise, müfredi bozulmadan kelimenin sonuna ات gelir. Tâ ile müennes olmuş müfred isimlerde tâ kaldırılır. Türkçe imlâsına göre; sonu -ât ekiyle biten cem ilerdir. Müslimât gibi. 30) Cem-i mükesser (kırık çoğul) ne demektir? Bir örnek veriniz. Müfredinin şekli bozularak yapılan çoğullardır. Belli bir kâidesi yoktur, semâî dir. Araptan işitildiği gibi kullanılır, lügatlere bakılarak tespit edilir. Pek çok kalıpları vardır. Mu rabdırlar. Cinsiyet kategorisinde dişil sayılırlar. Örnek: ك ت اب ك تب ر ج ل ر ج ال ع ل م ع لوم ق ل م أق ال م gibi. kelimelerdir? kelimeleri (sarf ve i râb yönünden) nasıl ن اص ر ي ن ve ن اص ر ي ن 31) Açıklayınız. kelimesi; ism-i fâilin tesniyyesidir. Nasb ve cerr mahallindedir; çünkü ن اص ر ي ن tesniyyelerde (sondaki kesreli nûn ile fethalı lâmel fiil arasında bulunan) sâkin yâ nasba ve/veya cerre delâlet eder. ن اص ر ي ن kelimesi ise; ism-i fâilin cem-i müzekker sâlim sîğasıdır. Nasb ve/veya cerr mahallindedir; çünkü cem-i müzekker sâlimlerde (sondaki fethalı nûn ile kesreli lâmel fiil arasında yer alan) sâkin yâ nasba ve /veya cerre delâlet eder. 32) Olumsuz (menfî) mâzî manası veren sîğa hangisidir? Bir örnek veriniz. manası: Olumsuz mâzî manası veren sîğa; fiil-i muzâri cahd-i mutlak tır. Örnek: Müsbet (olumlu) mâzî: ك ت ب yazdı ; cahd-i mutlak, menfî (olumsuz) mâzî yazmadı. ل م ي ك تب

6 ~ 6 ~ 33) Cezm ve nasb edatları muzâri fiilin çekiminde nasıl bir değişikliğe yol açar? Cem-i müennes nûnları hâriç, tesniyyelerde, cem-i müzekkerlerde ve müfred müennes muhâtaba da bulunan nûnları hazf ederler (düşürürler). Müfred ve mütekellimlerin sonunu cezm edatları cezm eder, nasb edatları nasb eder. 34) Çıktınız sizler cem hâzır erler geçmiş zamanda fiilini yazınız ve çekim خ رج تم işâretleyiniz. tablosundaki yerini yuvarlak olarak ) Oturur iki ğâibe avratlar şimdiki hâlde ya gelecek zamanda fiilini yazınız ve.. ت ج ل س ان işâretleyiniz. çekim tablosundaki yerini yuvarlak olarak ) (O bayan) hâlâ yardım etmedi, henüz yardım etmedi nasıl söylenir? ل م ا ت ن ص ر 37) Sülâsî fiillerden emr-i hâzır nasıl yapılır? Anlatınız. Muzâri fiilin muhâtab ve muhâtaba sîğalarından yapılır. Fiilin, muzâraat harfi hazf edilir (atılır), aynel fiiline bakılır, -eğer aynel fiili damme ise, fiilin başına dammeli bir hemze, eğer fetha ya da kesre ise kesreli bir hemze getirilir, fiilin sonu sâkin kılınır. ت ع ل م ا ع ل م gibi. 38) Emir ve nehy fiilleri kaç tanedir? Kısaca maddeler hâlinde yazınız. 1- Emr-i hâzır, 1- Nehy-i hâzır, 2- Emr-i ğâib. 2- Nehy-i ğâib. 39) Cezm edâtları (cevâzım) hangileridir?

7 ~ 7 ~ ل م ل م ا ال م األم ر )ل ( ال الن اه ي ة 40) (O erkek) yardım etmiyor ve (o erkek) yardım etmeyecek/yardım etmez nasıl denir? م ا ي ن ص ر ال ي ن ص ر 41) (O bayan) yazıyor ve (O bayan) yazmıyor nasıl denir? ل ت ك تب م ا ت ك تب nedir? fiillerinin sîğaları ال ي ن ص ر ve ال ي ن ص ر 42) ğâib dir. nehy-i ال ي ن ص ر istikbâl dir; fiil-i muzâri nefy-i ال ي ن ص ر fiillerinin anlamlarını kısaca ف ت ح م ا ف ت ح ل م ي ف ت ح م ا ي فت ح ال ي ف ت ح ال ي ف ت ح ل ي ف ت ح ل ي ف ت ح (43 yazınız. Fiillerin tamamı, müfred müzekker ğâib sîğalarıdır. Sırasıyla anlamları şunlardır: Açtı, açmadı, açmadı, açmıyor, açmayacak, açmasın, açıyor, açsın. 44) Muzâri fiilin başına gelen, gelecek zaman edatları nelerdir? Örnekle gösteriniz. vardır. arasında fark س و ف ve الس ين dir. Muzâri fiilin üzerine dâhil olan س ve س و ف ise uzak geleceği ifade eder. Fiilin sonunda hareke bakımından س و ف geleceği, yakın الس ين herhangi bir değişiklik yapmaz. Türkçe ye -ecek, -acak diye tercüme edilir. Örnek: gibi. ileride bileceksiniz س و ف ت ع ل م ون bileceksiniz, yakında س ت ع ل م ون nedir? edatının muzâri fiile kattığı anlam ل ن anlamı nedir ve ل ن ي غ ف ر 45) O asla bağışlamayacak, mağfiret etmeyecek demektir. Fiil-i muzârinin, şimdiki ve gelecek zamanı içine alan manasını, sadece gelecek zamana çevirip, kesin olarak olumsuz kılar. (Te kîd-i nefy-i istikbâl) 46) Sülâsîlerde emr-i ğâib nasıl yapılır? Anlatınız. Muzâri fiilin, ğâib ve ğâibe sîğalarından yapılır. Fiilin evveline kesreli bir lâm (emir lâmı) getirilir, kelimenin sonu cezm edilir.

8 ~ 8 ~ Örnek: ل ي ع ل م bilsin ي ع ل م biliyor, bilir çekiniz. a fiilinin emr-i ğâibinin ma lûmunu ذ ه ب 47) ل ي ذ ه ب ل ي ذ ه ب ا ل ي ذ ه ب وا ل ت ذ ه ب ل ت ذ ه ب ا ل ي ذ ه ب ن 48) İki nefy edatı الن اف ي ت ان (en-nâfiyetân) denen harfler nelerdir? İki olumsuzluk edatı م ا ve ال dır. gelir? nin emr-i hâzırı, nehy-i hâzırı, emr-i ğâibi ve nehy-i ğâibi nasıl ج ل س 49) ا ج ل س ال ت ج ل س ل ي ج ل س ال ي ج ل س şöyledir: Sırasıyla yapınız. emrinin çekimini ا ض ر ب 50) ا ض ر ب ا ض ر ب ا ا ض ر ب وا ا ض ر ب ى ا ض ر ب ا ا ض ر ب ن 51) (Cem erler) yapmayın ve (Cem avratlar) yapmayın cümlesini Arapça ya çevirin. ال ت ف ع لوا ال ت ف ع ل ن 52) Sülâsî fiilin emr-i hâzırının meçhûlü nasıl gelir? ن ص ر fiilini esas alarak söyleyin. ان ص ر ل تن ص ر gelir? fiillerinin ismi zaman, ism-i mekân ve masdar mîmî leri nasıl خ ر ج ve ن ز ل 53) Açıklayınız. İsm-i zaman, ism-i mekân ve masdar mîmî, muzâri fiilden türetilir. Muzâraat harfi kaldırılır, yerine fethalı bir mîm getirilir ve kelimenin sonu isim alâmeti م ف ع ل م ف ع ل vardır: olarak tenvînlenir. İki vezni Eğer muzârinin aynel fiili madmûm ya da meftûh ise; ism-i zaman, ism-i mekân ve ي خ ر ج م خ ر ج ي ف ت ح م ف ت ح Örnek: vezninde gelir. م ف ع ل masdar, mîmli Eğer muzârinin aynel fiili meksûr ise, ism-i zaman, ism-i mekân,م ف ع ل mîmli masdar ise م ف ع ل vezninde gelir. Örnek: ي ن ز ل م ن ز ل (İsm-i zaman, ism-i mekân).

9 ~ 9 ~ İnecek zaman, inecek mekân demektir. ي ن ز ل م ن ز ل (Mîmli masdar). İnmek demektir. Sülâsî fiillerde ism-i zaman, ism-i mekân ve mîmli masdar konusunu maddeler hâlinde özetleyelim: a) Misâl fiilin dışındaki tüm fiillerin mîmli masdarı م ف ع ل vezninde gelir. gibi. ي ط لب م ط ل ب ي ض ر ب م ض ر ب ي ف ت ح م ف ت ح b) Misâl fiilin mîmli masdarı م ف ع ل vezninde gelir. ي ع د )ي و ع د( م و ع د gibi. c) Sülâsî mücerred fiillerde ism-i zaman, ism-i mekân ve mîmli masdar, muzâri fiilin ma lûmundan yapılır: Muzâri fiilin aynel fiili meftûh ya da madmûm ise; ism-i zaman, ism-i mekân ve mîmli masdar م ف ع ل vezninde gelir. ي ح س ن م ح س ن ي ف ت ح م ف ت ح gibi. Muzârinin aynel fiili meksûr ise; mîmli masdar م ف ع ل vezninde, ism-i zaman ve ism-i mekân ise م ف ع ل vezninde gelir. Mîmli masdar: ي ض ر ب م ض ر ب, İsm-i zaman ve ism-i mekânı: ي ض ر ب م ض ر ب gibi. Bu kâide sahîh, ecvef, mudâaf ve mehmûz fiillerde geçerlidir. Yani bu dört fiilde muzârinin aynel fiili meftûh ya da madmûm olursa; ism-i zaman, ism-i mekân ve mîmli masdar م ف ع ل vezninde gelir. Eğer muzârinin aynel fiili meksûr olursa; mîmli masdar م ف ع ل vezninde, ism-i zaman ve ism-i mekân ise م ف ع ل vezninde gelir. d) Nâkıs fiilde muzârinin aynel fiili ister meftûh, ister meksûr, ister madmûm olsun; ism-i zaman, ism-i mekân ve mîmli masdar م ف ع ل vezninde gelir. gibi. ي غ زو )م غ ز ى ( م غ ز ى ي ر م ى )م ر م ى ( م ر م ى ي ر ض ى )م ر ض ى ( م ر ض ى e) Lefîf-i mekrûn, nâkıs fiil gibidir. Yani ism-i zaman, ism-i mekân ve mîmli masdar م ف ع ل vezninde gelir. gibi. ط و ى / ي ط و ى )م ط و ى ( م ط و ى

10 ~ 10 ~ Lefîf-i mefrûk, bazı sarf âlimlerine göre misâl fiil gibidir. Buna göre, lefîf-i mefrûk tan gelen ism-i zaman, ism-i mekân ve mîmli masdar gibi. و ق ى / ي ق ى )ي و ق ى ( )م و ق ى ( م و ق gelir. vezninde م ف ع ل Diğer sarf âlimlerine göre ise; lefîf-i mefrûk tan gelen ism-i zaman, ism-i mekân و ق ى / ي ق ى )ي و ق ى ( )م و ق ى ( م و قى gelir. vezninde م ف ع ل ve mîmli masdar vardır? arasında i râb yönünden ne gibi bir fark م ن ص ور ي ن ile م ن ص ور ان 54) gibi. elif tir. ism-i mef ûlün tesniyyesidir, merfû dur, ref alâmeti م ن ص ور ان de, ism-i mef ûlün tesniyyesidir. Mensûb ya da mecrûr dur; nasb ve cerr م ن ص ور ي ن alâmeti, yâ dır. nedir? kelimesinin sîğası ve anlamı م ك ت اب 55) İsm-i âlettir, yazma âleti, daktilo demektir. yazınız. kelimelerinin sîğalarını ve anlamlarını ض ر ب ا ض ر ب ة ض ر ب ة م ض ر ب 56) Sırasıyla; mîmsiz masdar vurmak, masdar binâ-i merre bir kere vurmak, masdar binâ-i nev bir çeşit vurmak, mîmli masdar vurmak demektir. 57) Küçük adam, adamcağız, küçük nehir, nehircik, dere, çay, küçük yazar, yazarcık ve küçük serçe, serçecik kelimelerini Arapça ya çeviriniz. ر ج ل ر ج ي ل ن ه ر نه ير ك ات ب ك و ي ت ب ع ص فور ع ص ي ف ير yapınız. isimlerinin ism-i mensûb sîğalarını -kısaca anlatarak- ع يس ى ve م ك ة 58) harfi var ise, bu (ة) İsm-i mensûb yapılacak olan kelimenin sonunda tâ م ك ة م ك ى harf hazf edilir, kelimenin sonuna şeddeli nisbet yâ sı (ى ) getirilit ve öncesindeki harfin harekesi kesre kılınır. (و) bulunursa, bu harfler vâv a (ى) ya da yâ (ا) İsmin sonunda elif ع ي س ى ع ي س و ى çevirilip, kendisinden önceki harf meftûh kılınır, ismin sonuna şeddeli nisbet yâ sı getirilip, mâkabli (önceki harfi) kesre yapılır. vardır? kelimeleri arasında ne gibi bir fark ع ال م / ع ال م ve ك اذ ب / ك ذ اب 59)

11 ~ 11 ~ ise mübalağalı ism-i fâildir. çok ع ال م demektir, ism-i fâildir, bilen, bilici ع ال م bilen, çok bilici demektir. Aynı şekilde ك اذ ب yalancı anlamında ism-i fâil, ك ذ اب çok yalancı anlamında mübalağalı ism-i fâildir. yazınız. kelimelerinin anlamlarını ط ب اخ خ ب از ب و اب ح د اد ن ج ار 60) Sırasıyla anlamları şudur: Aşçı, ekmekçi (fırıncı), kapıcı, demirci, marangoz. nedir? kelimelerinin sîğaları م س ك ين ve م س ك ون 61) fâil dir. ise, mübalağalı ism-i م س ك ين mef ûldür, ism-i م س ك ون gelir? câhil oldu fiillerinin ism-i tafdîlleri nasıl ج ه ل bildi ve ع ل م 62) ع ل م أع ل م ج ه ل أج ه ل kelimedir? nasıl bir ك ب ر ى 63) müennesidir. (ism-i tafdîl) in أك ب ر ela gözlü gibi ا ش ه ل noksanlığı, dilsiz gibi uzuv أب ك م renk, siyah gibi أس و د 64) şekil, sûret yahut da güzellik ve çirkinlik manası bulunan kelimelere ne nedir? Sıfat-ı müşebbehe denir. yazınız. cümlelerinin anlamlarını أص ب ر ب ه أص ب ر ب ع ل ى ve م ا أص بر ع ل ي ا م ا أص ب ر ه (65 Acep (acaip) sabretti bir ğâib erkek (o amma da sabretti), Ali acaip sabretti, o ne acaip sabretti, Ali ne acaip sabretti. 66) Munfasıl (ayrı) zamirleri yazınız. ه و ه م ا ه م ه ى ه م ا ه ن ا ن ت ا ن تم ا ا ن تم ا ن ت ا ن تم ا ا ن تن ا ن ا ن ح ن yapınız. bâ harf-i cerrine muttasıl (bitişen) zamirleri bitiştirerek çekimini ب 67)

12 ~ 12 ~ ب ه ب ه م ا ب ه م ب ه ا ب ه م ا ب ه ن ب ك بك م ا ب ك م ب ك ب ك م ا ب ك ن ب ن ى ب ن ا 68) Acep câhillik ettiler cem ğâip avratlar/o kadınlar acâip câhillik ettiler ve ne acep câhillik ettim ben/ben ne acâip câhillik ettim sözlerini Arapça ya çevirin. م ا أج ه ل ه ن أج ه ل ب ن ى edin. sözünü tercüme م ا أج م ل ه ذ ا ال ب ي ت (69 Bu ev acaip güzeldir (Bu ev amma da güzel)! nedir? kelimelerinin anlamları ج ل س ة ve ج ل س ة 70) demektir. bir çeşit oturmak ج ل س ة oturmak, Bir kere ج ل س ة 71) Emsile de 24 sîğanın kaçı isim, kaçı fiildir? isimdir. 24 sîğanın 13 ü fiildir (7 si ihbârî, 6 sı inşâî dir. 6 sı müsbet, 7 si menfî dir), 11 i i Yalan söyledi fiilinin, fiil-i muzâri nefy-i istikbâli ve te kîd-i nefy-i ك ذ ب 72) istikbâli nasıl gelir? ال ي ك ذ ب nin nefy-i istikbâli; yalan söylemez, yalan söylemeyecek anlamında ك ذ ب dur. Te kîd-i nefy-i istikbâli ise; asla yalan söylemez, asla yalan söylemeyecek anlamında ل ن ي ك ذ ب dir. 73) Dilbilgisinde nefy ile nehy arasındaki anlam farkı nedir? Nefy: Olumsuzluk yani müsbetin zıddıdır. Nehy: Yasaklama yani emrin menfî şeklidir. 74) Fâil ve mef ûl ne anlama gelir? Cümle içinde harekeleri nedir?

13 ~ 13 ~ Fâil (özne): bir işi yapana denir. Harekesi damme dir ya da dammeli tenvîn dir. Fiile kim? ya da ne? sorusu sorulduğunda alınan cevap fâildir. Mef ûl: Fâilin fiilinden etkilenen varlıktır. Harekesi fetha ya da fethalı tenvîn dir. Fiile neyi, neye, kime? sorusu sorulduğunda alınan cevap mef ûl dür. Eğer fâil ve mef ûl akıl sahibi olursa, fâile kim?, mef ûle kimi, kime? manası verilir. Eğer fâil ve mef ûl akıl sahibi olmazsa, fâile ne?, mef ûle neyi, neye? manası verilir. 75) Cümlede nâibu l fâil neye denir? Türkçe de hangi adla anılır? Kur ân okundu قر ى ال قر آن cümlesine göre açıklayınız. mâzî fiili, meçhûl olduğu için, aslında mef ûl (nesne) olan قر ى cümlesinde قر ى ال قر آن fâil (özne) gibi gözükmektedir. Bu tür edilgen fiille kurulmuş cümlelerdeki,ال قر آن nesneye sözde özne denir. Örneğimizdeki cümlede ال قر آن kelimesi öznenin yerine geçtiği için, nâibu l fâildir. Çünkü Kur ân okundu derken; Kur ân kelimesi özne gibi gözükse de, okuma işini yapan değil, okunandır. Bu nedenle ona nâibu l fâil diyoruz. Eğer cümle, etken (ma lûm) fiille kurulmuş olsaydı, ال قر آن kelimesi mef ul-ü bih olacaktı. Şöyle ki: ق ر ا ال قر آن Burada ق ر ا mâzî fiildir, fâili içinde gizlidir, o da ه و dir. kelimesi ise, mef ûl-ü bih tir. Mef ûl bih olan bir kelime, cümlenin fiili meçhûl ال قر آن kılındığında fâilin nâibi olur. Harekesi de damme dir. sıfat-ı müşebbehe kelimelerin anlamları ع ط ش ان ج و ع ان ك س ال ن غ ض ب ان س ك ر ان 76) nedir ve müennesleri hangi vezinde gelir? Sırasıyla anlamları: Susamış (susuz), aç, tembel, kızgın, sarhoş demektir. Müennesleri ise; ع ط ش ى ج و ع ى ك س ل ى غ ض ب ى س ك ر ى biçiminde ف ع ل ى vezninde gelir. kelimelerinin müzekkerleri nasıl gelir yani س و د اء ص ف ر اء ح م ر اء ز ر ق اء خ ض ر اء 77) hangi vezindedir? Müzekkerleri; أس و د أص ف ر أح م ر أز ر ق أخ ض ر biçiminde أف ع ل vezninde gelir.

14 ~ 14 ~ yazınız. kelimelerinin sîğalarını ب ي ض اء ve فض ل ى 78) müennesidir. nun أف ض ل kelimesi, ism-i tafdîl olan فض ل ى müennesidir. nun أب ي ض kelimesi, sıfat-ı müşebbehe olan ب ي ض اء yazınız. isimlerinin sîğalarını ve anlamlarını ع ب د ال ل ه ف ات ح ف ار وق م ح م د ع ب ي د 79) gelir. ismi, isim tamlamasıdır, mudâf ile mudâfun ileyh ten meydana ع ب د ال ل ه ف ار وق demektir. ismi, ism-i fâil dir, açan, açıcı ف ات ح demektir. Allah ın kulu م ح م د demektir. ismi, mübalağalı ism-i fâil dir doğruyu yanlıştan çok ayırt eden ismi, ism-i zaman, ism-i mekân ve mîmli masdardır, övme zamanı, övme mekânı, övmek demektir. ع ب ي د ismi ise, ism-i tasğîr dir, küçük kul, kulcağız demektir. yazınız. a fiilinin 24 Emsile sîğasını ف ت ح 80) ف ت ح ي ف ت ح ف ت ح ا ف ه و ف ات ح و ذ اك م ف توح ل م ي ف ت ح ل م ا ي ف ت ح م ا ي ف ت ح ال ي ف ت ح ل ن ي ف ت ح ل ي ف ت ح ال ي ف ت ح ا ف ت ح ال ت ف ت ح م ف ت ح م ف ت ح ف ت ح ة ف ت ح ة فت ي ح ف ت ح ى ف ت اح أف ت ح م ا اف ت ح ه و ا ف ت ح ب ه Emsile-i muhtelife; lafzan 24 sîğadır ama mânen yani mana bakımından 26 dır. Çünkü م ف ع ل vezninde üç mana vardır: 1- İsm-i zaman, 2- İsm-i mekân, 3- Mîmli masdar. AÇIKLAMA: Soruların cevaplarının değerlendirilmesinde, Emsile dersinde öğretilen ve ortalama öğretilebilecek konulara göre bir seviye gözetilmiştir. PUANLAMA: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 15, 16, 20, 21, 26, 27, 28, 32, 34, 35, 36, 39, 40, 41, 42, 48, 51, 62. Sorular doğru cevabı 1 puan, 13, 14, 17, 18, 19, 22, 23, 24, 25, 29, 30, 31, 33, 37, 38, 43, 44, 45, 46, 47, 49, 50, 52, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 60, 61, 63, 64, 65, 66, 67, 68, 69, 70, 71, 72, 73, 74, 75, 78. Soruların doğru cevabı 1,25 puan, 76, 77, 79. Soruların doğru cevabı 3 puan, 80. Sorunun doğru cevabı ise 3,5 puan dır.

15 ~ 15 ~ Başarı ve muvaffakiyet Allah ın yardımı iledir. 31 Temmuz Cuma / 15 Şevvâl 1436 BAŞARILAR يوسف السماك